Vidi fonton por La komunuma kapitalismo

{{Menu-top}}
__NOTOC__
{{Title
|La Komunuma Kapitalismo
|[[Agustí Chalauxx i de Subirà]]
|'''Permesilo:''' [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.eo Creative Commons Atribuo-Distribui kun sama permesilo 3.0]

{{Itranslation}} [[:fca:El capitalisme comunitari|(Català)]] [[:fde:Der gemeinschaftliche kapitalismus|(Deutsch)]] [[:fen:Communal capitalism|(English)]] [[:fes:El capitalismo comunitario|(Español)]] [[:ffr:Le capitalisme communautaire|(Français)]] [[:fit:Il capitalismo comunitario|(Italiano)]] [[:fro:Capitalismul comunitar|(Română)]]
}}

:[[#1. Prezento|1. Prezento]]
:[[#2. La Komunuma Kapitalismo|2. La Komunuma Kapitalismo]]
::[[#2.1.- La komenco: Bismarck, Marx kaj Lasalle|2.1.- La komenco: Bismarck, Marx kaj Lasalle]]
::[[#2.2.- La unuaj intuicioj|2.2.- La unuaj intuicioj]]
::[[#2.3.- Nova intuicio cele al ebla komunuma kapitalismo nuntempe|2.3.- Nova intuicio cele al ebla komunuma kapitalismo nuntempe]]
::[[#2.4.- La nesalajrita individuo (simpla konsumisto)|2.4.- La nesalajrita individuo (simpla konsumisto)]]
::[[#2.5.- Konkludo|2.5.- Konkludo]]


== 1. Prezento ==


Barcelono, 12an de februaro 2000.

Karaj geamikoj,

[[Agustí Chalauxx i de Subirà|Agustí]] komencis la jaron 2000 kreante novan dokumenton por rediri, per novaj vortoj kaj kun sia kutima provoka stilo, tion kion li cxiam rediris. —En la momento en kiu, dank' al la teknologio, akumuligxas materiaj posedajxoj— ne malfacilas, ke tiuj cxi posedajxoj atingu cxiujn homojn pro la sola fakto naskigxi, se estas la politika volo fiksi novajn ekonomiajn legxojn kiuj enkalkulos la gravecon de la '''simplaj konsumantoj''' —la homoj dedicxitaj al altruismaj agadoj aux tiuj kiuj ne povas aux ne volas engagxigxi en la produktiva mondo— por la bona disvolvado de la ekonomio de la evoluintaj socioj.

Pri tio li memorigas nin —kun la historiaj precedencoj de Bismarck, Marx kaj Lasalle— laux kio la '''baza enspezo''' favore al cxiuj civitanoj, estas ege profitdona formulo por ke la ekonomio de la industriigitaj landoj povu solvi la gravan problemon pri la produkto-pluso (kiu tiom kapdolorigas la industriistojn de cxi tiaj landoj dum la prosperaj kaj politike stabilaj periodoj).

[[Agustí Chalauxx i de Subirà|Agustí]] aparte rimarkigas la ekzemplon de la nobelpremiito pri ekonomio Maurice Allais, por ke ni konsciu pri la hipoteko kiu kusxas —en momento superregata da la unusola pensmaniero altrudita far la grandaj ekonomiaj mondpotencoj— sur la ekonomistoj kiuj, ecx kiam ili havas tute kreivajn intuiciojn, ili preferas tiujn ne disvolvi por ne perdi la profitojn devenantajn el sia laboro favore al la reganta sistemo. La afero Allais estas, bedauxrinde, tiu kio samokazas cxiutage en la universitato, en la ekonomiaj departementoj de bankoj kaj amasmedioj, kun profesiuloj ofte tre bone instruitaj, kiuj vidas tiujn ekonomiajn alternativojn kiuj helpus iliajn kuncivitanojn, sed preferas silenti kaj reprodukti la sugestitan diskurson —tra la garantiita salajro— de la ekonomiaj povoj kiuj ilin kontraktis.

La hipotezo de Maurice Allais estas suficxe limigita cxar li nur laboras sur la hipotezo de la '''komunuma kapitalismo''' kiel komplemento de la nuntempa '''privata kapitalismo''' (ignorante la cxapitron pri produktado de utiligeblaj posedajxoj, kiuj estas la fundamento de la merkata ekonomio). Li simple proponas, ke oni devus krei '''Komunuman Bankon''' kiu administrus tiujn saldojn kiujn la konto-posedantoj preferas ne liveri la la administrado de bankoj kiuj pruntedonas laux la klasika sistemo kiu koncernas al tiaj entoj. La '''Komunuma Banko''' laborus nur per la plusoj de la kurantaj kontoj kiuj ne enirus tiun klasikan cirkulejon. Malgranda parto de la saldoj de la konto-posedantoj sed, tamen, laux Maurice Allais, kapabla akumuli kapitalon pli ol suficxan por certigi ekonomian dinamismon, se oni gxin disponigus al la '''simplaj konsumantoj''' de socio minimume evoluinta, por absorbi la produkto-plusojn kiujn la ekonomia dinamismo generas dum paca tempo.

Ankoraux foje, gxi estas propono por solvi la gravan problemon de la produktivaj socioj. Tiuj kiuj generas pli da ricxeco ol tioma kiuj gxiaj produktivaj agentoj povas absorbi.

Estas necese krei mekanismojn por ke la '''ordinaraj konsumantoj''' —altruismaj kaj liberalaj profesiuloj, margxenaj grupoj, malsanuloj, maljunuloj kaj infanoj— povu integrigxi en la merkato, enpusxante novan dinamismon al la ekonomio, cxar esti konsumanto estas vera profesio kiam ekzistas produkto-plusoj.

Resume. La celo ne estas helpi, pro simpla bonfaremo, al tiuj kiuj ne laboras (kiel proponas patreca pensmaniero), sed ekkompreni ke la ekonomio mem —des pli en bonfartaj periodoj— bezonas tiujn nelaborantajn homojn, tiel ke ili estu konsumantoj de gxiaj produkto-plusoj.


Tutkore, nome de [[Agustí Chalauxx i de Subirà|Agustí]].

La teamo de Centro Bardina.



== 2. La Komunuma Kapitalismo ==


=== 2.1.- La komenco: Bismarck, Marx kaj Lasalle ===

Suficxe longe antaux 1880, Bismarck kaj Marx sin interkomunikadis tra la sindikatisto Ferdinand Lasalle (1825-1864), alvenante al komuneco de '''mempacigaj''' idealoj.

{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" align="center"
|-
| [[Dosiero:Otto_von_Bismarck.jpg|thumb|138px|left|Otto von Bismarck.]] || [[Dosiero:Ferdinand_Lassalle.jpg|thumb|153px|left|Ferdinand Lassalle.]] || [[Dosiero:Karl_Marx.jpg|thumb|left|Karl Marx]]
|-
|}

Sekve de tiu komuneco de idealoj, en 1881, Bismarck donis plenan liberecon al la germanaj sindikatoj, multe pli frue ol kiu ajn alia registaro, inkluzive de tiuj, tiel nomataj, «antauxirantaj», kiel tiuj de Anglio kaj Francio.

Kelkajn jarojn poste, en 1885, Bismarck fondis la unuan Socian Sekurecon, ankaux multe pli frue ol iu ajn alia sxtato, kaj tiome perfektan ke, nuntempe, tiu bismarcka Socia Sekureco dauxre aplikigxas en Alsaco kaj en la departemento de La Moselle (en Loreno), kun rezultatoj sanitaraj (kuracaj, hospitalaj, ktp.) kaj monaj tre superaj al tiu ege pli moderna kaj tro burokratigita franca Socia Sekureco (kaj pli bone ne paroli pri la hispana).


=== 2.2.- La unuaj intuicioj ===

Same Bismarck —kun strikte politika konceptigxo— kiel Marx —kun siaj ekonomikaj analizoj— konsentis pri projekto kiu inkluzivis, kiel esencan punkton, la eblecon liveri senpage al cxiu '''nesalajrita individua persono''' kelkajn '''minimumajn vivrimedojn'''; alivorte, tio kio hodiaux estas proponata —sen iu ajn praktika rezultato gxis nun— per la nomoj : '''minimuma enspezo por logxanto, socia salajro, revenu minimum par habitant''' aux '''basic per capita income'''.

Tiuj du elstaruloj analizis la eblecon apliki la proponon al '''cxiuj simplaj konsumistoj''' sed ambaux konstatis la neeblecon realigi tian projekton dum la pluekzistado de ekskluziva privata kapitalismo (reganta disde antaux 4.500 jaroj en cxiuj mondaj imperialismoj).

Estis tiam kiam, cxiu siaflanke, ekintuiciis la urgxan neceson krei '''revolucian komunuman kapitalismon''' kiu kompletigus la regantan privatan kapitalismon, tiamaniere atingante novan '''totalan kaj harmonian kapitalismon''', dank' al ilia sintezo.

Kiam en 1.890 —post pli ol 25 jaroj regante per preskaux diktatora kaj populista regximo— Bismarck devis alfrontigxi al kompleksigita kaj militema Vilhelmo la 2ª (kiu pretendis orientigxon rekte malan al lia tuta politiko), la kanceliero preferis demisii —pro sia fervoremo al la Hohenzollern-dinastio— antaux ol trudi la abdikon de la nova imperiestro.

Kun la demisio de Bismarck malaperis, provizore, la bismarck-marxa intuicio pri iu komunuma kapitalismo.


=== 2.3.- Nova intuicio cele al ebla komunuma kapitalismo nuntempe ===

[[Dosiero:Maurice_Allais.jpg|thumb|left|Maurice Allais.]]Tre longe antaux ol li ricevis la ''Nobelpremion pri Ekonomio'', Maurice Allais —same kiel multaj aliaj ekonomistoj— konstatis , ke en la nuntempa sociekonomika sistemo, regata de grandaj privataj financinstitucioj (bankoj, sxparkasoj kaj asekurkompanioj) okazas retroiga ankilozigxo de la mondekonomio. La motivo de tiu retroiro estas tio, ke la privataj financinstitucioj ricevas la privatan monon de 95 % el la salajratoj, sed nur maksimumo de 25-30 % el tiuj salajratoj estas suficxe pagipovaj por rajti, plensekure, ricevi la tradiciajn bankpruntojn.

La memkomprenebla sekvo el tio estas, ke la privataj financinstitucioj ne povas ludi, en suficxa kvanto, sian specialan kaj antikvegan rolon de pruntistoj kaj ili dronas en tioma privata merkata mono, neutila kaj neuzebla krom por rapide kadukigxantaj armilaroj, lokaj militoj cinike provokitaj aux por gxeneraligxinta koruptado far cxiuj potencoj (kutime asociigita al nigra merkato kaj al influtrafiko).

Antaux tiu evidento, Maurice allais ekhavis la genian intuicion pri iu '''komunuma kapitalismo''' kiu kompletigus harmonie la privatan kapitalismon gxis nun ekskluzivan, kaj li proponis iun memsocian praktikan solvon tre inteligentan, kiun ni nur mallonge povas resumi en cxi artikolo.

La solvon proponita de Maurice Allais konsistas el tio, ke cxiu kuranta-kontisto de bankinstitucio decidas, kun plena persona libereco, la kvanton de sia privata mono (totale aux parte) kiun li volas disponigi al la bankisto kaj la tempo-dauxron (kun dokumente kontraktita tempo), kun la celo ke la privata financinstitucio gxin uzu laux sia tradicia ofico: la bankpruntoj.

Tio kio restas en cxiu kuranta konto, je ekskluziva dispono de la privata posedanto, estas nomata de Maurice Allais '''liberaj saldoj''' (pro la fakto ne esti dokumente kontraktitaj kun la privata financinstitucio).

La tuton de tiuj '''liberaj saldoj''' de cxiuj privataj kurantaj kontoj de cxiuj financinstitucioj oni lasas komputilrete —sen la bezono fizike repreni la saldojn de cxiu banko— je banka dispono de la Nacia Trezorejo, konsistigante tiel iun '''Komunuman Bankon'''. Tiu devos ilin uzi en senpagaj sociaj arangxoj favore al konsumo, sammaniere kiel jam okazis en Mesopotamio antaux 7.000 jaroj.

La '''Komunuma Banko''' pagos al la posedantoj de la liberaj saldoj de privataj kurantaj kontoj altan interezon, tiel devigante la privatajn financinstituciojn ke ilia tradicia, ekskluziva kaj agnoskita ofico de privataj bankpruntistoj estu, inteligente, multe pli lukra.

La detala librotenado —nepra en la privata libera merkato kaj uzata disde la komenco de la historia epoko (ni memoru pri la librotenaj arkivoj de la Rugxa Templo de Uruk, en Mesopotamio, meze de la 4a jarmilo a.k.)— estas temo ekskluzive privata. La '''Komunuma Banko''' devas foreviti gxin kaj nur kontroli gxuste la tutan sumon de siaj senpagaj liveroj al la simplaj konsumistoj kaj al la sociaj institucioj, por ke ili estu adekvate kompensitaj per la disponigeblaj liberaj saldoj (kun la koncerna koeficiento de sekureco kiun markas, en cxiu momento, la banka prudento de la respondeculoj de la komunuma institucio.

Tiuj senpagaj liveroj transigas la komunuman monon (kiu ne bezonas detalan librotenadon) al privata mono (kiu gxin ja bezonas). Tio estas tre facile nuntempe dank' al la komputilretoj, kiuj rapide progresas teknologie.

La '''Komunuma Banko''' nur devas ekzakte mezuri tion, ke tiu totala komunuma senpaga mono —cedita ekskluzive al privatkonsumaj celoj favore al la simplaj konsumistoj— pasu la produktociklon tra la podetala komerco, impulsante novan dinamismon al la tuat ekonomio, akorde kun la produktoplusoj dsponigeblaj en la merkato.


=== 2.4.- La nesalajrita individuo (simpla konsumisto) ===

Por pli bone kompreni nian laborhipotezon, necesas difini kion ni komprenas el '''nesalajrita individuo''' aux '''simpla konsumisto'''.

Temas, antaux cxio, pri individuoj nekapablaj trovi salajratan laborlokon en la produktiva sistemo kaj, sekve, ili estas kondamnitaj resti kiel senlaboruloj.

Sed, en pli vasta senco, gxi inkluzivas ankaux cxiujn tiujn individuojn kiuj ne apartenas al la produktiva sistemo. Jen —kiel ni jxus klarigis— cxar ili estas senlaboruloj sen ebleco engagxigxi, jen cxar ili estas individuoj kiuj libere preferas teni sin margxene de la produktiva sistemo.

Pri la dua hipotezo estas unua ekzemplo facile akceptebla flanke de la socio : temas pri la altruismaj aktivuloj je la servo de la komunumo (volontuloj, kooperantoj, kuracistoj, pedagogoj, ktp.). Sed ni enkalkulu ankaux cxiujn individuojn kiuj libere elektas sinteni ekster la produktiva sistemo kaj kiuj, kiel simplaj konsumistoj, ankaux havas socian rolon kiu produktas pli bonajn profitojn ol tiuj kiuj elektis partopreni la produktivan mondon.


=== 2.5.- Konkludo ===

Per tiuj tri ekzemploj —Bismarck, Marx kaj Allais— ni nur celis demonstri, ke ekzistas alternativaj proponoj al problemo konsiderita nesolvebla, nome la eluzo de la produktoplusoj, kiujn la pagipovaj individuoj de la nuna ekonomia sistemo ne kapablas acxeti. La solvo estas engagxi la '''simplajn konsumistojn''' kiel pagipovajn agentojn de la merkato.

Bedauxrinde, tiu ebleco estis sisteme rifuzita de la politikaj kaj ekonomiaj potenculoj kaj, tre ofte, la ekonomistoj, pagitaj de la sistemo, preferis la sekurecon de sia salajro je la servo de la regantaj potencoj antaux ol riski esti delokitaj de siaj postenoj, pro kulpo de renovigaj proponoj (konsideritaj tro revoluciaj laux la gvidantoj de la «unika pensmaniero» trudita far la nuntempaj mondpotencoj).


[[Agustí Chalauxx i de Subirà]]

Barcelono, 28an de februaro 2000.


{{Menu-boton}}

[[Kategorio:Kolekto Bullae]]